1 lipca 2018 roku minęła 19. rocznica powstania ZDW w Katowicach, który jako jedyny zarząd w Polsce nie został stworzony z przekształcenia Wojewódzkiej Dyrekcji Dróg Miejskich, tylko powstał jako całkowicie nowa jednostka organizacyjna samorządu województwa śląskiego.
Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach od początku pomyślany był jako jednostka inżynierska, bez własnych ekip remontowych i potencjału wykonawczego, miał bazować na usługach i wykonawcach z wolnego rynku. Z czasem okazało się, że wybrany model funkcjonowania zarządu jest unikatowy w skali kraju. Rezygnacja z prowadzenia oddziałów terenowych, tzw. „rejonów” generujących istotne koszty związane z koniecznością utrzymania sprzętu oraz zaplecza magazynowego, pozwoliła na duże oszczędności. Wszelkie zadania związane z bieżącym utrzymaniem dróg i mostów, projektowaniem, remontami i przebudowami, zlecane są wyspecjalizowanym firmom wybranym w drodze przetargów.
– Można powiedzieć, że ZDW w Katowicach jest zorganizowany jak nowoczesna firma inżynierska – wspomina Zbigniew Tabor, który od początku pełni funkcję dyrektora Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach.
Obecnie w firmie zatrudnione są 92 osoby, w tym aż 55 kobiet. Z czego bez mała 80 osób posiada wyższe wykształcenie, a 22 osoby z nich posiadają specjalistyczne uprawnienia. Kadra ta jest odpowiedzialna za zarządzanie siecią 1 250 km dróg, na których znajduje się 313 mostów i wiaduktów o łącznej długości prawie 7 km (6 993 m) oraz przeprawa promowa przez Odrę.
Wytyczne techniczne
W Zarządzie Dróg Wojewódzkich w Katowicach opracowano i wdrożono własne Wytyczne Techniczne i Wytyczne Projektowe. To pierwsze w Polsce tak obszerne i kompleksowe opracowanie zawierające zestaw wskazówek dla projektantów i wykonawców precyzujących dokładnie wymagania jakie tutejszy Zarząd stawia projektantom i wykonawcom. Opublikowane jako dokument elektroniczny na stronie internetowej wytyczne są dostępne dla wszystkich zainteresowanych. Do nich odnoszą się wprost zapisy umów z wykonawcami oraz dokumenty przetargowe. Dzięki temu wykonawcy od samego początku są świadomi zasad realizacji kontraktu oraz sposobu prowadzenia prac odbiorowych. Stanowi to jednoznaczny sygnał dla wykonawców, że ich solidna praca zostanie właściwie doceniona.
Wytyczne są krajową implementacją nowoczesnych norm w zakresie realizacji inwestycji drogowych przyjętych w krajach Unii Europejskiej z dostosowaniem ich do naszych krajowych warunków, co dotyczy zarówno specyfiki ruchu drogowego, klimatu oraz produktów i materiałów budowlanych stosowanych na naszym rynku. Praca nad wytycznymi trwała kilka lat, pierwsza ich wersja opublikowana została w 2009 r. Dwa lata później wytyczne zostały zaktualizowane. Wtedy wprowadzono także nowe wytyczne określające wymagania dotyczące wymagania dla mas bitumicznych i asfaltowych. W tym roku ukazała się kolejna aktualizacja i nowe wytyczne określające wymagania jakie muszą spełniać warstwy ścieralne o polepszonych właściwościach akustycznych. Powstały także wytyczne projektowe opisujące wymagania dotyczące barier ochronnych.
W dążeniu do zapewnienia jak najwyższej jakości remontów i budowy dróg, stały się jednym z podstawowych narzędzi stosowanych przez ZDW w Katowicach. Zanim jeszcze wytyczne powstały i zostały wdrożone priorytetowym zadaniem było rozpoznanie stanu technicznego ponad 1200 km dróg przejętych od poprzedniego zarządcy. To, że stan techniczny sieci dróg wojewódzkich nie był dobry wiadomo było już 1 lipca 1999 r., w dniu powstania Zarządu. Ważne było jednak, by stwierdzić dokładnie, które odcinki należałoby w pierwszej kolejności remontować, a które nieco później, w miarę posiadanych funduszy. Dzisiaj ZDW w Katowicach jest jedynym bodaj zarządem drogi w kraju, który ma taką wiedzę, popartą specjalistycznymi badaniami nawierzchni.
Podobnie ZDW w Katowicach jako pierwszy w kraju dokonał profesjonalnej wideorejestracji wszystkich zarządzanych dróg. Dzisiaj taka dokumentacja jest standardem w zarządach dróg w Polsce. Dzięki specjalistycznemu oprogramowaniu komputerowemu, zbierane dane z każdym rokiem przeradzają się w coraz potężniejszą bazę danych pozwalającą w szybki sposób, na monitorze komputera uzyskać zestaw informacji niezbędnych do zarządzania siecią dróg województwa o jednym z najwyższych w kraju wskaźników zmotoryzowania.
Najlepsza dostępna technologia
ZDW w Katowicach współorganizuje od kilku lat Śląskie Forum Drogownictwa. Ta międzynarodowa konferencja, która odbyła się w tym roku po raz szósty jest poświęcona wymianie doświadczeń w zakresie technologii drogowej i efektywnych metod zarządzania infrastrukturą. Wysoki poziom merytoryczny jest już znakiem firmowym tego wydarzenia. Stałym gościem konferencji jest prof. Ulf Zander z Bundesanstalt für Straßenwesen (BASt – niemiecki odpowiednik polskiego Instytutu Badawczego Dróg i Mostów), który podczas tegorocznego Forum w wypowiedzi dla prasy stwierdził m.in.: Jestem pod wielkim wrażeniem. Forum pod względem merytorycznym i organizacyjnym jest każdego roku przygotowane na najwyższym poziomie. Patrzymy z wielkim uznaniem na innowacyjne dokonania kolegów z Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach. Wymiana doświadczeń i wspólnych działań niesie za sobą sporo wymiernych korzyści i mogę potwierdzić, że wielu polskich rozwiązań moglibyśmy się uczyć.
Podkreślił także, że Polska jest pionierem w stosowaniu asfaltów wysokomodyfikowanych. Wyraził nadzieję, że współpraca z ZDW Katowice zaowocuje tego typu rozwiązaniami w Niemczech, ponieważ dla naszych zachodnich sąsiadów kwestia trwałości dróg, ich wytrzymałości i – co za tym idzie – obniżenia kosztów ich eksploatacji, wiąże się z oszczędnościami pieniędzy podatników.
– Z dumą i zadowoleniem przyjmuję te słowa. Jesteśmy pionierami najnowszych technologii nawierzchni bitumicznych, jakie w tej chwili są stosowane na świecie. Asfalty polimerowe to przyszłość naszego drogownictwa – Powiedział Zbigniew Tabor, dyrektor Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach poproszony o komentarz do tej opinii.
Przełom finansowy
Obecnie realizowany budżet UE i wydatki przeznaczone w jego ramach na drogi wojewódzkie można nazwać przełomem finansowym. Przygotowania do realizacji przedsięwzięć z nim związanych rozpoczęto już kilka lat przed temu.
Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach wykonał ogromną pracę polegającą na przygotowaniu inwestycji, które miałyby szansę na dofinansowanie. Aby pozyskać fundusze z RPO inwestycje musiały spełniać warunki określone w art. 19 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013. Zapisano tam m.in. preferencje dla inwestycji modernizujących „paneuropejskie korytarze transportowe”. Województwo śląskie położone jest na skrzyżowaniu dwóch takich historycznych szlaków:
- Korytarz III – relacja: (Madryt – Paryż – Bruksela) Berlin – Wrocław – Katowice – Kraków –Kijów – (Azja),
- Korytarz VI – relacja: (Helsinki) Sztokholm – Gdańsk – Katowice – Żylina – (Budapeszt –Ateny), z odgałęzieniem VIB dla relacji Częstochowa – Ostrawa (Wiedeń – Wenecja).
Konfrontując cele określone przez Unię Europejską z potrzebami mieszkańców województwa śląskiego w zakresie dojazdu do pracy i szkół oraz wielkością globalną potoków ruchu oraz analizując istniejącą sieć drogową z uwzględnieniem jej stanu technicznego, władze województwa określiły, że celem Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 – 2020 jest „lepsza dostępność głównych szlaków drogowych województwa” co będzie realizowane poprzez „poprawę bezpieczeństwa transportu drogowegoi skróceniem czasu przejazdu pomiędzy najważniejszymi ośrodkami w województwie”. Zaś wsparcie finansowe z unijnych funduszy otrzymają inwestycje na drogach wojewódzkich. Naturalnie także na tych odcinkach zarządzanych przez władze miast na prawach powiatu.
Przygotowano 31 przedsięwzięć mogących spełniać kryteria dla inwestycji drogowych postawione przez Zarząd Województwa Śląskiego. Fakt, że ZDW w Katowicach stawia nie tylko na remonty i przebudowy infrastruktury drogowej, ale dąży również do jej rozwoju potwierdza, że jako pierwsza finansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego otrzymała budowa obwodnicy Pawłowic. Koszt budowy nowej drogi będącej fragmentem tzw. „Drogi Głównej Południowej” wyniósł ponad 81 mln złotych, a dofinansowanie prawie 47, 3 mln zł. Realizację przedsięwzięcia zakończono w listopadzie 2016 r.
Podobnym sukcesem zakończyła się przebudowa drogi wojewódzkiej nr 913 na odcinku pomiędzy drogą ekspresową S1 a lotniskiem w Pyrzowicach. Koszt realizacji tej inwestycji wyniósł 9,9 mln zł, a kwota dofinansowania z funduszy unijnych to 8,2 mln zł. Prace zakończono w grudniu 2016 r.
Naturalnie nie wszystkie propozycje zgłoszone przez ZDW w Katowicach zostały przyjęte. Wynika to z ograniczonej ilości środków finansowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014 – 2020.
W realizacji
Wdrażając przyjętą strategię rozbudowy sieci drogowej w województwie śląskim ZDW w Katowicach prowadzi szereg dalszych inwestycji.
W listopadzie br. zaplanowano zakończenie prac przy budowie obwodnicy Myszkowa. Licząca prawie 8,5 km nowa droga omijająca obszary zabudowane miejscowości po stronie południowej kosztować będzie 101,3 mln złotych, a dofinansowanie z RPO wyniesie prawie 85,2 mln zł. Z kolei w grudniu br. planowane jest zakończenie realizacji pierwszej części inwestycji w zakresie przebudowy ciągu drogowego DW 789 – budowa obwodnicy miasta Woźniki.
Zakres inwestycji zaplanowanej na lata następne obejmuje przebudowę DW 789 od węzła autostradowego przez Gniazdów, Koziegłowy do Lgoty Nadwarcia. Zakres prac których zakończenie zaplanowano w b.r. kosztować będzie 49,2 mln zł a dofinansowanie wynosi nieco ponad 35,5 mln zł. Zakończenie inwestycji będzie z pewnością odczuwalne dla mieszkańców Woźnik, przez które prowadzony jest transport ładunków ponadgabarytowych.
Rozstrzygnięty zostanie wkrótce przetarg na budowę obwodnicy Buczkowic, która połączy drogę ekspresową S1 z drogą wojewódzką nr 942. Przewidywany koszt inwestycji to ok. 70 mln zł. Przedsięwzięcie będzie dofinansowane z funduszy UE kwotą 36 mln zł. Planowany termin zakończenia budowy to listopad 2019 r.
Na koniec września br. zaplanowano zakończenie robót przy przebudowie DW 793 na odcinku Żarki – Myszków. Jest to jedna z inwestycji, która może stanowić przykład sposobu realizacji polityki jakości przyjętej przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Katowicach. Modernizacja drogi polega na całkowitym jej rozebraniu i wykonaniu od nowa zgodnie z nowoczesnymi standardami wraz z drogą dla rowerów i chodnikami. Przebudowa odcinka o długości 5,4 km kosztować będzie prawie 36,5 mln zł, a dofinansowanie z RPO wyniesie niespełna 30,9 mln zł.
Plany
Przewidziany w dalszej perspektywie plan realizacji inwestycji drogowych nad którymi trwają aktualnie prace to:
- „Budowa Regionalnej Drogi Racibórz – Pszczyna” DW 935 na odcinku od DK45 w gminie Rudnik do granicy miasta Rybnik – etap 4 i 5, określany jako wschodnia obwodnica Raciborza. To największa z planowanych inwestycji dofinansowana z RPO. Przygotowanie realizacji inwestycji odbywa się przy dużym zaangażowaniu władz miasta Racibórz. Jej planowany koszt to ponad 166 mln zł. Kwota dofinansowania ma wynieść około 140 mln zł.
- Przebudowa DW 933 na odcinku od Wodzisławia Śl. Do Jastrzębia-Zdroju oraz między Pawłowicami a Pszczyną, jako dalszy ciąg wspomnianej wcześniej Drogi Regionalnej Racibórz – Pszczyna. Koszt jej przebudowy to 144,6 mln zł, zaś dofinansowanie z RPO ma wynieść 122,9 mln zł.
- Przebudowa DW 791 od skrzyżowania z DK 1 do skrzyżowania z DK 78. Elementem tego przedsięwzięcia jest realizowana obecnie obwodnica Myszkowa. Koszt przebudowy, nie licząc obwodnicy, wyniesie ok. 86 mln zł, a dofinansowanie unijne prawie 74 mln zł.
- Przebudowa DW 913 od skrzyżowania z DK 78 w miejscowości Celiny do skrzyżowania z DK 86. Przewidywane koszty tego przedsięwzięcia to 59 mln zł z czego 50,15 pochodzić będzie z RPO.
Przygotowania do realizacji wszystkich opisywanych inwestycji zbliżają nas do obchodów okrągłej rocznicy funkcjonowania Zarządu, która będzie dla nas możliwością podsumowania dotychczasowych osiągnięć oraz inspiracją do dalszych dalekosiężnych planów.